ANOUSHA PAYNE: MURMURATIONS
Anousha Payne’in Türkiye’deki ilk kişisel sergisi Murmurations, başlığını hem “fısıldamak” ya da “mırıldanmak” anlamına gelen, hem de kuş sürülerinin senkronize hareketlerine işaret eden İngilizce “murmuration” kavramından alıyor. Sanatçının Zeyrek Çinili Hamam misafir sanatçı programı kapsamında ürettiği mekâna özgü işler, yakın zamanda gün yüzüne çıkarılan Bizans Sarnıcı’nın mimarisine, yüzeyindeki izlere ve çağrışım yüklü atmosferine doğrudan bir yanıt niteliği taşıyor.
Anlam de Coster küratörlüğünde gerçekleşen sergi, doğadaki kolektif hareketlerle kadim mekânlara sinmiş görünmez anlatılar arasında paralellik kuruyor. Payne, sarnıcın rivayetlere konu olan duvarlarına cevaben, kişisel anlatı ve algıların görsel imgeleri okuma ve yorumlama biçimlerimizi nasıl şekillendirdiğini araştırıyor.
Sarnıcın pürüzlü duvarlarındaki izleri görsel ve fiziksel olarak okuyan sanatçı, kendi yorumlarını bize âdeta “mırıldanıyor” ve bu yorumlardan hayali karakterler yaratıyor. Taşlardaki oyuklardan, su izlerinden ve aşınma desenlerinden aldığı kalıplarla, mekânın hafızasını taşıyan bu izleri kurgusal varlıklara dönüştürüyor.
Anousha Payne, geçmişi hiçbir zaman silmeyip onun üzerine, çevresine ve yanına yeni geçmişler inşa eden İstanbul’un katmanlarını kazıyarak inceliyor. Tıpkı hamamın soğukluk bölümlerinde ortaya çıkan freskler ve sarnıcın kendisinin keşfi gibi, Payne de görünmeyen hikâyeleri ortaya çıkarmak üzere ilk kertede oluşan algı yüzeyinin altına ulaşmaya çalışıyor. Sanatçı, sergi boyunca seramik başta olmak üzere çeşitli malzemelerle yürüttüğü bu araştırmacı sürecini kazıma, inşa etme, düzenleme ve ekleme pratiği ile sürdürüyor.
Sezgisel bir yaklaşım izleyen Payne, arkeolojik sürece şiirsel bir okuma getiriyor; gün yüzüne çıkarılmış ancak eksik kalmış fragmanlar etrafında hayali anlatılar ören heykelsi çizimler yaratarak tarihin boşluklarını kendi anlatımıyla dolduruyor.
Payne’in malzeme araştırmaları arasında, geleneksel hamam taslarının ustalığını anımsatan dövülmüş pirinç, buluntu objeler, tekstil, tuval ve heykelsi malzemeler yer alıyor. Bu figürler, sarnıcın mimarisinden doğuyor; su ve zaman tarafından şekillenmiş, antik ya da mitolojik varlıklar olarak hayal ediliyor. Payne, bu hayaletimsi formları Bizans sarnıcına yerleştirerek mekâna yeniden hayat veriyor ve izleyicileri, hamamın çok katmanlı tarihini çağdaş bir bakışla yeniden düşünmeye davet ediyor.
Murmurations sergisi, Anlam de Coster küratörlüğünde başlatılan ve Zeyrek Çinili Hamam’ın Bizans sarnıcında mekâna özgü çağdaş sanat üretimlerine alan açan yeni sergi programının ilk halkasını oluşturuyor. Bu program kapsamında İstanbul’a davet edilen uluslararası sanatçılar, bu önemli kültürel miras yapısının tarihi, mimarisi, ritüelleri ve simgesel katmanlarına yanıt veren eserler üretiyor.
Anousha Payne: Murmurations sanal turu